NẪU.

Theo lời gợi ý của bạn HN trong còm cho entry NHỬ, hôm nay, mình xin viết về” NẪU”.

Mời các bạn đọc đoạn đối thoại sau đây. Đọc xong, các bạn đoán xem các tiếng in nghiêng nghĩa là gì nhé!

“ Lâu ngày, ông bạn cũ đến nhà chơi, trà dư tửu hậu, ông bạn cũ kể lại một chuyện của chính ông. Tôi xin ghi lại nguyên văn:

Dừa rầu, đi ngang qua lò dâu, thấy bà bán dâu đang hái ẩu, tui hỏi bã:

- Sao bà hái ẩu nhà nẫu?

Bã nói lại:

- Nẫu làm kợ nẫu, mắc mớ gì tới ông mà ông ra miệng?

Nhớ lại chiện hầu tấu có đám hát , tui hỏi bã tiếp:

- Đám hát bậu hầu tấu đông hông?

- Chu cha, tàn ngừ là ngừ! Mà tui nghe nẫu nói lại chớ tui không đi. Nẫu đi kợ nẫu, tui già rầu... »

Đoạn đối thoại trên, tôi ghi lại tiếng nói của người quê tôi.

Trong đó, tôi muốn nói đến từ nẫu.

Trước hết, xin thưa cùng các bạn, nẫu ở đây không liên quan gì đến nẫu trong ( buồn) nẫu lòng ; nó cũng không phải là biến âm của tiếng nỗi trong nỗi lòng. Nẫu ở đây là một « đặc sản » đặc sệt Phú Yên, Bình Định. Nẫu là một đại từ nhân xưng, thường được dùng ở ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba, cả số ít và số nhiều, đôi khi, nó cũng có thể dùng ở ngôi thứ hai .

Ví như trong đoạn thoại trên, khi bà bán vôi nói : « Nẫu làm kợ nẫu, mắc mớ gì tới ông mà ông ra miệng? », ta hiểu lời của bà ta muốn nói là: « Tôi làm kệ tôi, việc gì đến ông mà ông nói ? » và từ nẫu được dùng với ngôi thứ nhất, số ít; hoặc cũng trong đoạn thoại trên, câu hỏi : « Sao bà hái ẩu nhà nẫu? », ý của người nói là : Sao bà hái ổi nhà người ta ?, ở đây, nẫu được dùng ở ngôi thứ ba, số ít ; khi hỏi về người đi coi hát bội, bà ta trả lời : « Chu cha, tàn ngừ là ngừ! Mà tui nghe nẫu nói lại chớ tui không đi. Nẫu đi kợ nẫu, tui già rầu... », nẫu ở đây là ngôi thứ ba, có thể hiểu là vừa là số ít vừa là số nhiều. Trường hợp từ nẫu dùng ở ngôi thứ hai ít khi xảy ra trong đối thoại trực tiếp, ta thường gặp nó trong ca dao, dân ca : « Nẫu về xứ nẫu, nẫu bỏ mình bơ vơ », hoặc trong thơ, Hà Giao có viết :

Nẫu và tui
Chắc gì lìa tử đã mau nguôi
Một độ lìa sanh cũng ngậm ngùi
Muối mặn, nẫu còn chiêm chiếp thích
Gừng cay tui ngỡ hít hà vui
Nẫu hờn nẫu giận tui xin nẫu
Tui dỗi tui buồn nẫu bỏ tui
Xa nẫu ngày rày tui bị hạn
Duyên xưa không có rặc tình xui.

Về từ nẫu, có thể còn lan man nhiều thứ khác. Nhưng mình xin dừng từ ấy ở đây. Bây giờ, xin nói về tiếng nẫu. Với người miền trong, dân Phú Yên thường được gọi là dân nẫu, tiếng của người PY được gọi là tiếng nẫu vì sự thô ráp, cục mịch ( theo quan niệm của họ, do âm PY phát ra nặng), còn người PY thì coi tiếng nói của mình là chân chất, thiệt thà như chính con người dân nẫu. Hồi mới vào học ở NT, nhớ nhà, nhớ cả túi tiền của ba má, tụi này thường xin phép về quê,có một thầy thường chọc : Tụi bay dìa Ty quà ( Tuy hòa), ăn cá trơ ( trê) kho khớ ( khế)phải hông ? Bị thầy chọc quê nhiều quá, cũng đành bỏ nẫu lấy mình. May sao, được trở lại quê nhà, sống giữa xứ nẫu, nẫu vẫn còn nguyên xi là một thằng nẫu !